vetes: een tentoonstelling brengt me op ideeën...

Vetes zijn een uitstekende manier om je problemen op te lossen, leerde ik in het Fries Museum in Leeuwarden.

Kort geleden bezocht ik het Fries museum in Leeuwarden, een doelbewuste actie: ik was nieuwsgierig naar de tentoonstelling: Vrijheid, Vetes en Vagevuur.
Samen met manlief en een bevriend echtpaar zetten we koers naar Leeuwarden. Iedereen zegt dat dat een heel leuke stad is, en ik zal je vertellen: iedereen heeft gelijk!
Daarover een andere keer misschien meer.

Table of Contents

Friezen en vetes

De Friezen zijn – daar staan ze om bekend – een eigenzinnig en vrijgevochten slag mensen. Dat ze – en dat wist ik niet – eeuwenlang niet onder een koning, graaf of andere heerser vielen, heeft daar veel mee te maken.
Omdat er dus geen “opperhoofd” was waaraan de Friezen verantwoording af moesten leggen, konden ze zelf bepalen hoe ze hun problemen op losten. En wat blijkt? ook, of misschien juist, zonder macht van bovenaf, zoeken mensen manieren om hun geschillen op te lossen.
Een van die oplossingen was het uitroepen van een vete.

De vete was gebonden aan regels.

Een belangrijke regel was, dat een vete duidelijk uitgeroepen moest worden, anders was zij niet geldig. Dus de partij die zich benadeeld voelde, moest voor iedereen duidelijk aangeven dat ze verhaal kwam halen.
En dat is puntje een: het fijne van een vete is dat het slachtoffer, in de aanval gaat en de dader moet zich verdedigen.
Een vete was geen zaak van man tegen man: het was een zaak van familie, (of allianties)tegen elkaar.
Dat is punt twee wat ik wel fijn vind, de ruzie wordt dan zeg maar minder persoonlijk.
Het doel van de vete was natuurlijk dat aan het einde van de ruzie, men zich weer zou verzoenen. Lukte dat niet al te gemakkelijk, dan kon een groep van wijze mannen ingrijpen. En bepaalden zij wie had “gewonnen”
Ook een fijn puntje: die uitspraak was bindend. Geen Trumpiaanse achterdocht, gewoon aanvaarden en verzoenen. Iedereen moest zweren dat hij zich tot het uiterste zou inspannen om de vrede te bewaren. En als kers op de taart werd vaak een huwelijk gesloten. Wat voor de jong gehuwden misschien minder fijn was, want zij hadden in het geheel niks te zeggen: maar ja zo waren de mores van de Middeleeuwen nu eenmaal…

De boekhouding!

Je snapt dat het noodzakelijk was van een vete een degelijke boekhouding te voeren. Anders werd het nooit duidelijk wie gewonnen had. Dus elk gestolen paard, elk uitgestoken oog, werd zorgvuldig genoteerd. Hier heb ik me tranen om gelachen. Ik zag het voor me: “jongens hoeveel afgehakte handen deze week?” “Twee mevrouw!” “Twee? Twee? Ja maar mensen zo schiet het echt niet op!!”

Het fijne van vetes is dat het zo duidelijk is. Iedereen weet dat er ruzie is en waarom. De ruzie kent regels en daar hou je je aan. En als het te lang duurt, komen er een paar wijze mensen de boel regelen.
Ik teken ervoor. Weliswaar is hand afhakken en oog uitsteken wat minder fijn. Maar dat kunnen we toch moeiteloos vervangen door: autobanden lek prikken en mobieltje jatten? Met een beetje creatief denken, vinden we vast een heleboel mogelijkheden.

Ik teken ervoor! Alleen nu nog iemand vinden met wie ik een vete aan kan gaan….